W pierwszej dekadzie lutego 1919 roku, decyzją Rady Ministrów pod przewodnictwem Ignacego Jana Paderewskiego, podpisano i wprowadzono w życie Dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. Zwierzchnikiem archiwów państwowych oraz wydziału archiwów państwowych uczyniono Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego – w omawianym okresie obowiązki te pełnił Jan Łukaszewicz. Zadania i kompetencje wydziału archiwów wyliczono w dekrecie, a wśród nich znalazło się m.in.: zarząd nad archiwami państwowymi, opieka techniczno-naukowa nad archiwami i zbiorami archiwalnymi, ratowanie istniejących zabytków archiwalnych od zniszczenia, udzielanie rady i pomocy w sprawach związanych z ochroną i przechowywaniem archiwaliów, rewindykacja zbiorów archiwalnych. Rolą archiwów państwowych, jak wynika z zapisów dekretu, miało być przede wszystkim przechowywanie aktów i dokumentów, które powstały i wciąż będą powstawać wskutek funkcjonowania organów władzy, urzędów a także innych instytucji działających na terenie kraju oraz gromadzenie i przechowywanie zabytków rękopiśmiennych istotnych z punktu widzenia polskiego dziedzictwa historycznego i kulturowego. Nie mniej istotnym zadaniem archiwów państwowych miało być także współdziałanie w pracy naukowej poprzez udostępnianie dokumentów źródłowych oraz przeprowadzanie kwerend i poszukiwań źródłowych na życzenie osób prywatnych. Archiwa państwowe działają dziś w oparciu o zapisy ustawy z 1983 roku o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. Sieć archiwów państwowych, zlokalizowanych na terenie całego kraju, podlega Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych, obowiązki którego od 2018 roku pełni Ryszard Wojtkowski. Wśród największych archiwów państwowych, będących jednocześnie archiwami o charakterze centralnym, wymienić należy: Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Narodowe Archiwum Cyfrowe.