20 zł, Noc Świętojańska - Polski Rok Obrzędowy

Powiększ

Kod produktu: PAR_1018

Ocena

Napisz opinię

Cena: 149,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Data emisji: 25-05-2006

Metal: srebro (Ag 925)

Nakład: 65 000 szt.

Opakowanie: Kapsel

Rok emisji: 2006

Średnica monety: 38,61 mm

Stan zachowania: L (menniczy)

Waga monety: 28,28 g

Opis produktu

Rewers monety: W centralnej części hologram przedstawiający stylizowany wizerunek kwiatu paproci, zmieniający kolory w zależności od kąta patrzenia. W otoku na tle ozdobnego reliefu stylizowane wizerunki dwóch skrzatów, u dołu półkolem napis: NOC ŚWIĘTOJAŃSKA.

Awers monety: Z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Poniżej napis: 20 / ZŁ. W centralnej części oraz nad orłem wizerunki dziewcząt i chłopców tańczących przy ognisku, na tle stylizowanych liści paproci. U dołu półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2006. Pod lewą łapą orła znak mennicy: m/w.

Projektant monety: Robert Kotowicz

Noc świętojańska obchodzona jest z 23 na 24 czerwca, kiedy to ma miejsce. Tradycja celebrowania tej nocy wywodzi się ze święta Nocy Kupały, będącego świętem związanym z letnim przesileniem Słońca i obchodzonym w najkrótszą noc roku, czyli z 21 na 22 czerwca, na terenach zamieszkanych przez ludy słowiańskie, bałtyckie, germańskie, celtyckie oraz niektóre z narodów ugrofińskich. W czasie nocy Kupały celebruje się ogień, wodę, słońce, księżyc, płodność oraz miłość.

Święto Kupały, tak jak wiele innych świąt pogańskich (choćby Wszystkich Świętych), wywodzi się z wierzeń pogańskich, które zostały niejako zaadoptowane przez religię chrześcijańską. Ta swoista asymilacja tegoż święta miała miejsce ok. X wieku, kiedy to Kościół, nie mogąc wykorzenić pogańskich obyczajów, podjął próbę włączenia Nocy Kupały do własnej obrzędowości – wówczas Noc Kupały zyskała chrześcijańskiego patrona w postaci Jana Chrzciciela, którego zaczęto odtąd nazywać Kupałą.

Sam wyraz „kupała” nie ma prawdopodobnie nic wspólnego z rosyjskim słowem oznaczającym kąpiel, które to tłumaczenie zostało stworzone przez Kościół, aby związać postać Jana Chrzciciela, który dokonywał chrztu w wodzie, z pogańską tradycją Nocą. Słowo kupała pochodzi od indoeuropejskiego słowa kump, które oznaczało grupę, zbiorowość. Natomiast słowo sobótka, czyli późniejsza deskrypcja nocy kupalnej, oznaczało „mały sabat” i zostało prawdopodobnie stworzone przez Kościół.

Kościół najpierw próbował zwalczać obchody nocy kupalnej, a następnie, gdy to się nie powiodło, zaczął nadawać im własną symbolikę. W wyniku tych działań obrzędowość związana z tym świętem zanikła mniej więcej w XII wieku, by odżyć cztery stulecia później, wraz z nadejściem trendów głoszących powrót człowieka do natury.

Święto Kupały, wszędzie tam, gdzie je obchodzono, wyglądało dość podobnie. W trakcie świętowania, m.in. skakano nad ogniskami, co miało dawać ochronę przed nieszczęściami, ozdabiano także bydlęce rogi wiankami z bylicy, by chronić te cenne zwierzęta domowe przed chorobami. Noc Kupały obchodzona jest do dzisiaj na Łotwie, gdzie jako Līgo uznawana jest za święto państwowe.

W Polsce nie obchodzi się już tego święta, w jego tradycyjnym obrzędzie. Paweł Jasienica podaje, że ostatni zarejestrowany przypadek prawdziwie pogańskiego świętowania kupały miał miejsce w 1937 roku na Opolszczyźnie. Obecnie liczne społeczeństwa europejskie powracają do świętowania obchodów nocy kupalnej, co wiąże się z ich zainteresowaniem narodową tradycja i ludowością. Również w Polsce organizowane są obchody, które luźno nawiązują do dawnych, pogańskich tradycji.

Święto związane z letnim przesileniem ma również stronę, by tak rzec, romantyczną. Niegdyś, w noc sobótkową, młodzi łączyli się w pary bez nadzoru starszyzny. Wyglądało to tak, że młode dziewczęta plotły wianki z kwiatów i ziół, w które wpinały płonące łuczywo. Następnie wypuszczały wianki nad rzeką, a te płynęły wraz z jej nurtem. Dalej czekali młodzi mężczyźni, którzy starali się chwytać wianki. W razie powodzenia chłopcy szli do dziewcząt, by odnaleźć właścicielkę danego wianka. W taki oto sposób młodzi mogli łączyć się w pary nie łamiąc obyczaju; w normalnych okolicznościach pary były ze sobą swatane.

Noc Kupały stanowi obecnie alternatywę dla wywodzących się z kultury zachodniej walentynek.