10 zł, 40 rocznica Marca 68, rok emisji 2008

Powiększ

Kod produktu: PAR_1081

Ocena

Napisz opinię

Cena: 61,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Data emisji: 03-03-2008

Metal: srebro (Ag 925)

Nakład: 118 000 szt.

Opakowanie: Kapsel

Rok emisji: 2008

Średnica monety: 32 mm

Stan zachowania: L (menniczy)

Waga monety: 14,14 g

Opis produktu

Awers monety: Z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. U góry z prawej strony półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Poniżej orła z prawej strony oznaczenie roku emisji: 2008. U dołu wizerunki: otwartej książki i pod nią zamkniętej książki. Z lewej strony stylizowane wizerunki spadających kartek. Pod prawą łapą orła znak mennicy: M/W.

Rewers monety: Stylizowany wizerunek bramy głównej Uniwersytetu Warszawskiego. Poniżej stylizowana flaga symbolizująca flagę polską, oraz stylizowane wizerunki transparentów. U góry półkolem napis: 40. ROCZNICA/MARCA `68. U dołu stylizowane wizerunki milicjantów i strajkujących studentów.

Projektant monety: Andrzej Nowakowski

Na przełomie 1967/68 roku pojawiły się informacje o ograniczeniu przedstawień Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka, wystawianych w warszawskim Teatrze Narodowym, co wiązano (według cenzury) z oklaskami podkreślającymi antyrosyjskie kwestie dramatu. Podejrzewano jednak, że oklaski te prowokowały służby bezpieczeństwa. W połowie stycznia władze zdecydowały o zdjęciu Dziadów. 30 stycznia 1968 roku, odbyło się ostatnie przedstawienie. Prowokatorów w czasie ostatniego przedstawienia wyręczyła publiczność przyjmując arcydzieło owacją. Wieczorem spod teatru w stronę pomnika Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu, ruszył pochód z transparentami żądającymi następnych przedstawień. Milicja Obywatelska nie interweniowała. Dopiero później niektórych uczestników demonstracji aresztowano. Zdjęcie Dziadów wywołało powszechne niezadowolenie. W lutym na Uniwersytecie Warszawskim zbierano podpisy pod petycją protestującą przeciw zakazowi przedstawień. Dnia 29 lutego odbyło się zebranie Warszawskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Wyjaśnienia przedstawiciela władz, który niezręcznie bronił decyzji o zdjęciu Dziadów, oburzyły zgromadzonych pisarzy. Przeciw działaniu władz opowiedzieli się Paweł Jasienica i Antoni Słonimski, a Stefan Kisielewski określił panujący w PRL system „dyktaturą ciemniaków”. Pisarze partyjni próbowali złagodzić falę krytyki, jednak większość zgromadzonych przyjęła rezolucję protestującą przeciw nasileniu cenzury, oraz domagającą się przywrócenia swobody twórczej i wznowienia Dziadów. W tym samym czasie za udział w demonstracji z 30 stycznia z Uniwersytetu Warszawskiego usunięto studentów Adama Michnika i Henryka Szlajfera. W świetle obowiązujących przepisów była to decyzja bezprawna, a podjęło ją Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego na podstawie sugestii warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego i MSW. 8 marca 1968 roku, na dziedzińcu Uniwersytetu odbył się wiec studentów, na którym przyjęto rezolucję żądającą unieważnienia decyzji w sprawie represjonowanych studentów. Uczestnicy wiecu zostali otoczeni przez cywilnych funkcjonariuszy milicji, którzy zajechali autokarem z napisem Wycieczka. Próbowali oni wyrywać z tłumu poszczególne osoby. Kiedy autokary odjechały, a studenci rozchodzili się w spokoju, przez bramę główną wdarły się specjalne oddziały milicji, które brutalnie zaatakowały młodzież. Tłum obserwatorów na Krakowskim Przedmieściu skandował okrzyk „Gestapo!” Tego samego dnia przeprowadzono liczne aresztowania w środowisku uniwersyteckim. Prasa, radio i telewizja wspomniały o „zakłóceniach w ruchu ulicznym i komunikacji” na Krakowskim Przedmieściu oraz ekscesach bananowej młodzieży i chuliganów, co wywołało oburzenie wśród studentów. 9 marca odbyły się wiece na Politechnice, których uczestniczy wyrazili solidarność z Uniwersytetem i potępili brutalną akcję milicji. Studenci sformowali pochód, który został rozpędzony przez MO. Milicja wielokrotnie atakowała grupki demonstrantów w różnych częściach stolicy.
Propaganda sugerowała, że inspiratorami zajść byli studenci pochodzenia żydowskiego, z reguły dzieci wysokich urzędników PRL. Stanowiło to po części prawdę, jednak propaganda nie zauważyła, iż ich demokratyczne dążenia znajdowały szerokie poparcie społeczne. 11 marca na posiedzeniu aktywu partyjnego I sekretarz KW w Warszawie, Józef Kępa zaprezentował antysemicką wersję wydarzeń. Na Uniwersytecie, Politechnice i Szkole Głównej Planowania i Statystyki (SGPiS) odbyły się wiece studenckie, które uchwaliły rezolucje domagające się od władz ustalenia odpowiedzialności za brutalną akcję MO i kłamstwa prasy. Z kolei na żądanie warszawskiego KW w zakładach przemysłowych organizowano wiece robotnicze pod hasłami „Studenci do nauki, literaci do pióra” lub „Precz z syjonizmem”. Dnia 11 marca po południu w Warszawie doszło do kolejnych starć manifestantów z milicją. Grupy demonstrantów dotarły aż do gmachu Komitetu Centralnego. Tymczasem wiece studentów w Krakowie, Poznaniu, Lublinie, Łodzi, Gdańsku, Wrocławiu i Toruniu solidaryzowały się ze studentami Uniwersytetu Warszawskiego, żądając przestrzegania swobód konstytucyjnych, ukarania winnych brutalnych akcji milicji i zwolnienia aresztowanych. W wielu miastach, m. in. W Krakowie i Gdańsku, demonstrantów rozpędzała milicja.
19 marca 1968 roku w Sali Kongresowej w Warszawie zorganizowano spotkanie stołecznego aktywu PZPR z kierownictwem partii. Gomułka w swoim wystąpieniu podkreślił antyradzieckie prowokacje w czasie przedstawień Dziadów, „antysocjalistyczne” działania „wrogów Polski Ludowej, jak również zaakcentował żydowskie pochodzenie rzekomych inspiratorów zajść na Uniwersytecie Warszawskim. W swoim przemówieniu zapewniał, że walka z syjonizmem nie ma nic wspólnego z antysemityzmem. Przemówienie Gomułki wywołało oburzenie wśród studentów. Na Politechnice Warszawskiej i Uniwersytecie rozpoczęto strajk okupacyjny. Po trzech dniach oba strajki zakończono, ponieważ władze zapowiedziały, ze rozwiążą uczelnie i rozpoczną nowe zapisy.
Protesty i manifestacje nie przyniosły wymiernego skutku. Spotkały się z obojętnością i wrogością władz. Po zwolnieniu z pracy profesora Kołakowskiego i innych profesorów Uniwersytetu, studenci zorganizowali kolejny wiec, podczas którego uchwalono Deklarację Ruchu Studenckiego. Żądano w niej swobody zrzeszania się, wolności opinii, zniesienia cenzury, wprowadzenia społecznej kontroli państwowej i przestrzegania praw obywatelskich. W związku z tym wiecem władze skreśliły z listy studentów 34 osoby. Rozwiązano sześć kierunków studiów, m.in. Ekonomię, Filozofię i Socjologię. Podobne działania zastosowano na innych uczelniach. Tysiące studentów skierowano do służby wojskowej. Władze rozgromiły marcowy ruch demokratyczny. Wielu Polaków żydowskiego pochodzenia, którzy ulegli już asymilacji, a w szczególności ich dzieci, nagle dowiadywali się, że są „tylko” Żydami, niepożądanymi w Polsce. Represje antysemickie spowodowały, że w latach 1968 – 1969 wyjechało z PRL około 20 tysięcy osób.

Źródła własne, strona internetowa: nbp.pl

Przeczytaj również artykuł "Polska droga do wolności" na srebrnych monetach III RP, który przygotował dla Państwa nasz sklep numizmatyczny oraz zobacz pozostałe monety kolekcjonerskie, z serii "Polska droga do wolności".