Niezależny Samorządowy Związek Zawodowy (NSZZ) „Solidarność” powstał na przełomie sierpnia i września 1980 roku w Gdańsku. Inicjatywa ta zrodziła się za sprawą wielkiej fali niezadowolenia, która ogarnęła polskie społeczeństwo. Niezadowolenie miało swoje źródło w drastycznie pogarszającej się sytuacji ekonomicznej, społecznej i politycznej, stąd okres wakacyjny 1980 roku naznaczony był falą masowych strajków. Strajki rozpoczęły się na Lubelszczyźnie, z czasem przeniosły się na Wybrzeże, a niedługo potem przyjęły charakter protestów ogólnopolskich. O ile początkowo strajkowano w mniejszych ośrodkach przemysłowych (Sanok, Mielec, Tczew), o tyle z czasem strajki ogarnęły większe miasta (Poznań, Łódź) osiągając swój punkt kulminacyjny na Wybrzeżu, gdzie 13 sierpnia 1980 roku strajk okupacyjny ogłosiła Stocznia Gdańska. Władze komunistyczne znalazły się w sytuacji podbramkowej, fala protestów zmusiła je do wykazania się odrobiną dobrej woli względem rzesz strajkujących robotników. 31 sierpnia 1980 roku podpisane zostały porozumienia sierpniowe, co umożliwiło legalne utworzenie niezależnych związków zawodowych.

Komitety założycielskie zaczęły powstawać w całym kraju na skalę masową. 17 września 1980 roku przedstawicielstwo komitetów strajkowych utworzyło NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele. W momencie rejestracji związek liczył aż 10 mln. członków. Ogłoszenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku i perturbacje z nim związane poskutkowały delegalizacją NSZZ „Solidarność”. Aresztowano i internowano blisko 5 tys. działaczy związku. Dalsze strajki, rozpętane kilka lat później, w 1988 roku stały się przyczyną podjęcia przez władze komunistyczne rozmów z „Solidarnością”. W ten sposób strona rządowa i związkowa usiadły do rozmów przy jednym stole (rozmowy Okrągłego Stołu) i w ich wyniku przeprowadzono pierwsze, częściowo wolne wybory, które odbyły się 4 czerwca 1989 roku. Pierwszy niekomunistyczny rząd pod przewodnictwem premiera Tadeusza Mazowieckiego uformował się w sierpniu 1989 roku. Niewiele ponad rok później, w wyborach prezydenckich zwyciężył Lech Wałęsa, współzałożyciel i przewodniczący NSZZ „Solidarność”.

Rewers monety: Stylizowane: fragment konturu mapy wybrzeża Polski oraz poniżej wizerunki ludzi z flagami, z dłońmi wzniesionymi w geście zwycięstwa. U góry półkolem napis: 1980 NSZZ „SOLIDARNOŚĆ" 2005, centralnie logo obchodów rocznicy 25-lecia NSZZ „SOLIDARNOŚĆ".

Awers monety: U góry z lewej strony półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poniżej wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Poniżej orła z lewej strony napis: 10 ZŁ. U dołu stylizowany fragment napisu: SOLIDARNOŚĆ. Niżej z prawej strony oznaczenie roku emisji: 2005. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.

Projektant monety: Ewa Olszewska - Borysev