20 zł, Zofia Stryjeńska - malarze polscy

Powiększ

Kod produktu: PAR_1221

Ocena

Napisz opinię

Cena: 127,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Data emisji: 15-02-2011

Metal: Ag 925 (srebro)

Nakład: 50.000 szt.

Opakowanie: plastikowy kapsel

Rok emisji: 2011

Średnica monety: moneta prostokąta

Stan zachowania: menniczy

Waga monety: 28,28 g

Opis produktu

Moneta z wizerunkiem Zofii Stryjeńskiej (o nominale 20 zł) jest kolejną monetą z serii „Polscy Malarze XIX/XX wieku” wyemitowaną przez Narodowy Bank Polski.

Awers monety: Stylizowany wizerunek fragmentu obrazu Zofii Stryjeńskiej. U dołu, z prawej strony, wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Wokół orła, od dołu, od prawej do lewej, napis: 20 ZŁ i po oddzielającej kropce napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2011. Pod lewą łapą orła znak mennicy: MW.

Rewers monety: Stylizowany wizerunek popiersia Zofii Stryjeńskiej. Z lewej strony faksymile jej podpisu. Z prawej strony, u dołu, stylizowany wizerunek palety i trzech pędzli. Na palecie farby: czerwona, żółta, zielona i niebieska. Nad paletą prostopadle napis: 1891-1976. Z prawej strony stylizowany fragment obrazu Zofii Stryjeńskiej. W prawym dolnym rogu napis: ZOFIA oraz prostopadle napis: STRYJEŃSKA.

Zofia Stryjeńska urodziła się 13 maja 1891 roku w zamożnym domu w Krakowie. Jej ojciec był prezesem Izby Handlowej, posiadał również sklep z rękawiczkami i kilka kamienic. Talent Zofii ujawnił się bardzo wcześnie. Rysowała i malowała już od najmłodszych lat. Jako dziecko żyła w świecie wyobraźni. Będąc jeszcze młodą dziewczyną została współpracowniczką pism ilustrowanych: „Roli” i „Głosu Ludu”. Pierwsze lekcje malarstwa pobierała u Stroynowskiego. Później, do 1909 roku, kontynuowała naukę w, należącej do Marii Niedzielskiej, Szkole Sztuk Pięknych dla Kobiet w Krakowie. W 1911 roku, podając się za mężczyznę, podjęła studia w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych – w tamtych czasach kobiety nie mogły jeszcze studiować.

W 1916 roku Zofia poślubiła architekta, Karola Stryjeńskiego. W 1921 roku małżeństwo przeprowadziło się na sześć lat do Zakopanego, gdzie Karol dostał pracę na stanowisku dyrektora w Szkole Przemysłu Drzewnego. W latach 1917-18 Stryjeńska wykonała cykl pięciu obrazów pt. „Pascha", w którym połączyła religijną ikonografię z elementami ludowymi. Uprawiała malarstwo dekoracyjne znakomicie zintegrowane z architekturą: freski w Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie (z 1917 roku), polichromia sal w baszcie Senatorskiej na Wawelu (1917) i dekoracje wnętrza winiarni Fukiera w Warszawie. Z tego okresu wyróżniają się również obrazy z cyklu „Łowy bogów", „Poranek", „Wieczór"
i „Koncert Beriota".

W 1925 roku Stryjeńska, jako członek Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm”, brała udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, zdobiąc salę główną polskiego pawilonu sześcioma panneaux przedstawiającymi „Rok obrzędowy w Polsce". Przedstawione na obrazach sceny charakteryzowały się znamiennym dla twórczości Stryjeńskiej nastrojem święta osadzonego w polskiej tradycji oraz afirmacją życia w zgodzie z naturą. Stryjeńska odniosła wówczas wielki sukces, zdobywając cztery Grand Prix w dekoracji architektonicznej, plakacie, tkaninie i ilustracji książkowej oraz zaszczytne wyróżnienie w dziale zabawkarskim. Wyróżniono ją także Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. Był to najlepszy okres jej twórczości, z którego pochodzi także cykl „Młoda wieś polska", stanowiący apologię urody wiejskiego życia i młodości. Prace artystki były wówczas szeroko rozpowszechnione przez oficynę Jakuba Mortkowicza: w formie albumów, tek i pocztówek. Zauroczona polskim folklorem Stryjeńska przeobrażała motywy ludowe, ornamenty, nadając swoim kompozycjom dynamikę i rozmach. Istotnym elementem jej stylistyki była linearność i narracyjność scen, mnogość energicznych epizodów zabarwionych humorem i groteską. Kryzys w twórczości przyszedł w latach 30., kiedy to w wyniku zbyt dużej liczby zamówień, styl malarki popadł w manierę, stając się powierzchownym i nazbyt dekoracyjnym.

Nazywana była „Księżniczką malarstwa polskiego”. Była bohaterką skandali, oskarżaną o najróżniejsze ekscesy. Po rozstaniu z mężem, prowadziła samotne, niemal pustelnicze życie. Jej wpływ na polską sztukę lat 20. i 30. jest jednak nie do przecenienia. Stryjeńska współtworzyła estetyczne przemiany okresu międzywojennego, należała do pokolenia w sztuce, na które wpływ miały przemiany w filozofii (witalizm Bergsona, psychoanaliza Freuda), sztuce (kubizm) oraz w technologii; kino, samochód, samolot. Hasłami epoki stały się słowa: życie, odrodzenie, czyn, istnienie. Twórcy zrzeszeni
w „Rytmie” prezentowali klasycyzm i przekształcony folklor. Stryjeńska zajmowała jedno z najważniejszych miejsc w stowarzyszeniu, uważana była przez krytyków za najwybitniejszą polską malarkę tego okresu.

Największy sukces Stryjeńskiej, Grand Prix w Paryżu, spotkał się w czasie z kryzysem w życiu prywatnym. Wydawało się, że małżeństwo Zofii i Karola będzie udane. Niezgodność charakterów okazała się jednak zbyt daleko idąca. Karol, mimo flegmatycznego usposobienia, coraz gorzej znosił gwałtowność temperamentu żony, ona zaś zadręczała się myślami o domniemanych zdradach męża. Karol zaczął spędzać coraz więcej czasu na zakrapianych imprezach, w otoczeniu kobiet. W końcu obawy jego żony ziściły się i Karol zaczął wdawać się w romanse z innymi kobietami. Z czasem mąż zaczął jej unikać, rozsiewał nawet plotki na jej temat. Gdy Zofia dążyła do zgody, on odrzucał myśl o ponownym zbliżeniu z żoną. Dzieci oddał na wychowanie swej siostrze i zerwał kontakty z Zofią.

W 1927 roku Zofia poprosiła męża, by rozpoczęli na nowo wspólne życie. Pierwszego września Stryjeński, pod pozorem zgody, zaprosił Zofię do teatru. Gdy znalazła się w taksówce, kazał zawieźć żonę do znajomego lekarza w klinice psychiatrycznej. Zofię zamknięto w pokoju bez klamek. Zdarzenie to wywołało wielkie oburzenie w Zakopanem, było ono również gwoździem do trumny małżeństwa Stryjewskich. Sprawa trafiła do sądu, który orzekł, że umieszczenie malarki w zakładzie psychiatrycznym było niedopuszczalne.

Zofia nie domagała się, należącego się jej, odszkodowania. Rozwiodła się z mężem i przeprowadziła do Warszawy, gdzie związała się z aktorem Arturem Sochą, którego poślubiła w 1929 roku. Ten związek również okazał się być nieudanym. Socha ożenił się z Zofią dla pieniędzy, które wydawał, przesiadując całymi dniami, w kawiarniach.

W czasie kryzysu lat 30. obrazy przestały się jednak sprzedawać, a Zofia ledwo wiązała koniec z końcem. Gdy okazało się, że małżeństwo z Arturem jest fikcją, Stryjeńska rozwiodła się z nim. Żyła niczym pustelnik. Rzadko wychodziła z domu, czuła żal, że gdy mniej wartościowi artyści dostawali nagrodę państwową, ona, tak zasłużona dla polskiej sztuki, nie dostała nic. Los uśmiechnął się do niej pod koniec lat 30. Otrzymała wówczas kilka zamówień z MSZ Uczestniczyła w dekoracji wnętrz słynnych statków pasażerskich: „Batorego” i „Piłsudskiego”. Wykonała również dekorację sali w cukierni Wedla. Jej obrazy znowu zaczęły się sprzedawać. Przeżyła wówczas fascynację Arkadym Fidlerem, podróżnikiem i pisarzem. Romans był jednak krótkotrwały. Okres okupacji spędziła w Krakowie, po wkroczeniu wojsk radzieckich zdecydowała się opuścić Polskę. Po licznych perypetiach dotarła do Szwajcarii, gdzie była już córka a potem trafili też synowie. Mieszkała w Belgii, Francji i Szwajcarii. Bezskutecznie starała się wyjechać do USA. Na obczyźnie nie czuła się jednak dobrze. Tęskniła za Polską, ponadto żyła w biedzie, choć jej syn, Jan, zaproponował, że kupi od niej jakiś obraz. Tymczasem w Polsce eksploatowano jej twórczość, wydając ja na pocztówkach i nie płacąc jej honorariów. Zapomniana, Zofia Stryjeńska zmarła w 1974 lub 1976 roku w Genewie. Pochowano ją na cmentarzu Chenebourg.

Źródła: Na podstawie tekstu Ireny Kossowskiej, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, marzec 2002