20 zł, Leon Wyczółkowski - malarze polscy, rok 2007

Powiększ

Kod produktu: PAR_1059

Ocena

Napisz opinię

Cena: 110,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Data emisji: 05-12-2007

Metal: Ag 925

Nakład: 60 000 szt.

Opakowanie: plastikowy kapsel

Rok emisji: 2007

Średnica monety: moneta prostokątna

Stan zachowania: L(menniczy)

Waga monety: 28,28 g

Opis produktu

Rewers monety: Wizerunek Leona Wyczółkowskiego według autoportretu z 1927 r. W lewym dolnym rogu paleta i trzy pędzle. Na palecie farby: czerwona, żółta, zielona i niebieska. Z lewej strony i góry napis: LEON WYCZÓŁKOWSKI. Z prawej strony pionowo napis: 1852–1936.

Awers monty: Stylizowany wizerunek obrazu Leona Wyczółkowskiego „Rogalin zimą” z 1925 r. U dołu z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Wokół orła – napis: 20 zł i po oddzielającej kropce napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji 2007. Pod lewą łapą orła znak mennicy: m/w.

Projektant monety: Ewa Olszewska-Borys

Leon Wyczółkowski urodził się w 1852 roku w Hucie Miastowskiej. W 1869 roku rozpoczął naukę w warszawskiej klasie rysunkowej, gdzie uczył się pod kierunkiem Antoniego Kamińskiego, Rafała Chadziewicza i Wojciecha Gersona. Następnie młody adept sztuki przeniósł się do monachijskiej pracowni A. Wagnera, po czym nadszedł dwuletni (1877-1879) okres nauki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych studiując u Jana Matejki.

W 1880 roku Wyczółkowski osiadł w Warszawie, gdzie mieszkał do 1883 przez trzy lata. Znaczący dla jego twórczości okazał się roczny pobyt na Ukrainie, który zapoczątkował jej nurt realistyczny. W 1895 artysta wrócił do Krakowa, gdzie do 1911 roku wykładał na swojej macierzystej uczelni. W 1899 roku uzyskał tytuł profesora, zaś dwa lata później wszedł do grona członków-założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", elitarnego ugrupowania reprezentującego polską sztukę w ramach międzynarodowego ruchu wystawienniczego. Należał również do Vereinigung Bildender Künstler Österreichs-Wiener Secession. Zagraniczne podróże poszerzyły tematyczny zakres jego sztuki o nowe motywy; w latach 1890. przebywał we Włoszech, w 1905 zwiedzał Hiszpanię, w 1915 poznawał Anglię, Szkocję i Holandię. Okres I wojny światowej spędził w Warszawie i Krakowie. W latach 1918-1929 mieszkał w Krakowie, po czym przeniósł swoją pracownię do Poznania. W 1934 objął stanowisko profesora grafiki w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Wyczółkowski należy do grona najwybitniejszych artystów okresu Młodej Polski. Jego talent przejawiał się zarówno w bogatym repertuarze prezentowanych przez niego tematów, jak i w wyborze środków artystycznej ekspresji oraz w dążeniu do eksperymentu i mistrzostwa w stosowaniu różnych form wyrazu i technik artystycznych.

Jeśli chodzi o techniki tworzenia wykorzystywane przez artystę, to najpierw tworzył on obrazy olejne, następnie, mniej więcej od roku 1904, skupił się na rysunku pastelami. Osiągnąwszy perfekcję w tej technice, w 1911 roku całkowicie skoncentrował się na grafice oryginalnej, będąc jednym z polskich pionierów tej dziedziny.

W okresie studiów pod okiem Gersona Wyczółkowski tworzył akademickie w konwencji sceny historyczne i religijne, np. „Zamordowanie św. Wojciecha”, czy „Obrona Trembowli”. W okresie monachijskim wykonywał werystyczne studia kobiecych ciał („Studium Włoszki”). U Matejki skierował swoje wysiłki w celu zdynamizowania i udramatyzowania kompozycji poprzez akcentowanie gestów i twarzy. Wówczas związał się ze środowiskiem ukształtowanym przez symbolizm Böcklina, do którego to grona należał chociażby Jacek Malczewski.

Pobyt we Lwowie, to w życiu Wyczółkowskiego wpływ, nie tylko artystyczny, Adama Ćmielowskiego, który uwolnił artystę od Matejkowskiej historiozofii i pozwolił nadać jego obrazom nastrojowość oraz metaforyczność. Ponadto, Chmielowski zainspirował go swoją, reinterpretującą religijność, twórczością, co znalazło odbicie w szkicu „Głowa Chrystusa”. Po powrocie do Warszawy w 1881 Wyczółkowski rozwinął nurt malarstwa inspirowanego literackimi tematami sięgając do "Marii" Antoniego Malczewskiego. Zarobkowo artysta tworzył portrety mieszczańskiego establishmentu utrzymane w konwencji realistyczno-akademickiej z wymowną warstwą narracyjną.

Wyjazd na Ukrainę w 1883 roku to bardzo istotny, trwający aż dziesięć lat moment,, dla twórczości artysty. Na Wschodzie Wyczółkowski zerwał z akademickim rygoryzmem na rzecz realizmu, fascynacji ludowością, nostalgii wywołanej pięknem natury. Kontakt z Ukraińskimi stepami i ich bezkresnymi przestrzeniami uwolnił wrażliwość Wyczółkowskiego na jakości nasyconej światłem barwy. Prozaiczne sceny codziennych zajęć ukraińskich chłopów były dla niego punktem wyjścia do analizy barw, zderzania ciepłych i zimnych tonów. Siła barw i kontrastów w połączeniu z dynamizmem oraz zróżnicowaną fakturą decydują o sile ekspresji tych dzieł.

Obok studiów luministycznych na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku kształtuje się symbolistyczny, lecz zakorzeniony w Polskiej historii nurt w twórczości artysty („Legendy tatrzańskie”, „Wawel od strony Zwierzyńca”). Ten historyczny rys przejawił się w sposób najbardziej oryginalny w widokach Tatr. Tak oto w „Giewoncie”, ze zbioru pasteli pt. „Legendy tatrzańskie”, czerwona poświata zachodzącego słońca wydobywa profil śpiącego rycerza. Historyczna symbolika tego dzieła oraz tego zbioru nabierała wyjątkowej wymowy, świadcząc także o historycznej świadomości autora, w roku 1904. Trwała wówczas wojna rosyjsko-japońska, za sprawą której odżyły w Polsce nadzieje na niepodległość.

Wyczółkowski osiągnął mistrzostwo również w sztuce portretowej, w której werystycznie oddawał wygląd, psychologiczną głębię oraz emocje swoich modeli. Perfekcja tych dzieł przejawiła się w bezbłędnym rysunku i subtelnym modelunku światłocieniowym i wyrafinowanej, minimalistycznej kolorystyce. Wyczółkowski sportretował wiele wybitnych osobistości z kręgu intelektualno-artystycznych; np., Jana Kasprowicza, Stefana Żeromskiego czy Feliksa Jasieńskiego.

Na przełomie wieków XIX i XX rozpoczął się trzydziestoletni okres fascynacji artysty grafiką oryginalną, do której zachęcił Wyczółkowskiego Jasieński. Jako profesor krakowskiej ASP począwszy od 1902 Wyczółkowski prowadził nieustanne eksperymenty w dziedzinie technik graficznych, a największe możliwości artystycznej ekspresji odnalazł w technice litografii.

W jego twórczości graficznej dominowała czarno-biała gama walorowa; w monochromatycznej litografii artysta poszukiwał jakości wyjątkowych, odróżniających ją od malarstwa. Jako twórca piętnastu tek graficznych Wyczółkowski został rekordzistą na polskim gruncie. Obok krajobrazów Litwy czy Ukrainy, artysta tworzył także pejzaże miejskie.

W tych "portretach”, Gdańska, starego Krakowa i Warszawy, ukazywał zabytki architektury ewokujące polską historię. Również w tych dziełach i tej dziedzinie, podobnie jak w technice malarstwa olejnego i pastelowego rysunku, Wyczółkowski artysta osiągnął poziom wirtuozerski. W późniejszym okresie twórczości doprowadził do perfekcji realistyczną formę obrazowania; zwięzłą, elastyczną w doborze linii i innych środków wyrazu. Jego obrazy znajdują się we wszystkich większych polskich muzeach, zaś największy zbiór grafik posiada Muzeum w Bydgoszczy.

Źródła: Irena Kossowska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, styczeń 2003.