10 zł, 750-lecie lokacji Krakowa (Kraków, lokacja)

Powiększ

Kod produktu: PAR_1052

Ocena

Napisz opinię

Cena: 69,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Data emisji: 22-05-2007

Metal: srebro (Ag 925)

Nakład: 58 000 szt.

Opakowanie: Kapsel

Rok emisji: 2007

Średnica monety: 32 mm

Stan zachowania: L (menniczy)

Waga monety: 14,14 g

Opis produktu

Rewers monety: W centralnej części stylizowane wizerunki: pieczęci księcia Bolesława Wstydliwego oraz pierwszych słów z aktu lokacyjnego Krakowa w języku łacińskim. W otoku stylizowany napis: 750-LECIE LOKACJI KRAKOWA.

Awers monety: Z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej na tle stylizowanego fragmentu Barbakanu. W centralnej części wizerunek Bramy Floriańskiej oraz z lewej strony oznaczenie roku emisji: 2007. W otoku stylizowany napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, rozpoczęty i zakończony krzyżykami. U dołu stylizowany napis: ZŁ 10 ZŁ. Pod lewą łapą orła znak mennicy: m/w.

Projektant monety: Robert Kotowicz

Badania archeologiczne dowiodły, że tereny, na których dzisiaj leży Kraków, były zamieszkiwane przez ludzi już w czasach prehistorycznych. Najstarsze ślady bytności człowieka pochodzą bowiem z okresu paleolitu. Niewątpliwie osiedlaniu się ludzi na tych terenach sprzyjały dogodne warunki naturalne: krasowe jaskinie dające schronienie, lasy i rzeki stanowiące źródło pożywienia czy też surowce mineralne. Czynniki te sprawiły, że ludzie zamieszkujący te tereny dość szybko porzucili koczowniczy tryb żyć i osiedli na ziemi krakowskiej. W okresie kultury łużyckiej, tj. około 1300 r. p.n.e. na terenach tych istniały już osady rolniczo-hodowlane, które z czasem stały się zalążkiem obecnego miasta.

Prawdopodobnie na przełomie wieków VII i VIII powstały kopce Krakusa, czyli legendarnego założyciela miasta i Wandy. Historyczna część miasta znajdowała się na Wzgórzu Wawelskim otoczonym rozlewiskami Wisły. Z kolei na wiek IX datuje się powstanie tutejszego grodu, który stał się znaczącym ośrodkiem plemiennego państwa Wiślan.

Najstarsza wzmianka o Krakowie pochodzi z roku 965, kiedy to żydowski kupiec i podróżnik Ibrahim-Ibn-Jakub w swej relacji o państwach słowiańskich wymienia Kraków jako bogaty gród leżący na skrzyżowaniu szlaków handlowych.

Kraków jest oczywiście nierozerwalnie związany z historią Polski. Początek tej wspólnej historii wyznacza X stulecie, kiedy to pierwszy król Polski, Mieszko I przyłączył Kraków do państwa polskiego. Na przestrzeni wieków kolejni królowie przyczyniali się do rozwoju, rozbudowy oraz wzrostu znaczenia Krakowa na mapie Polski i Europy: w 1000 roku Bolesław Chrobry powołał biskupstwo krakowskie oraz rozpoczął budowę Katedry Wawelskiej, zaś w 1038 roku Kraków stał się stolicą państwa polskiego, po tym jak Kazimierz Odnowiciel uczynił zeń swoją siedzibę. Utwierdzeniem stołecznego charakteru Krakowa była koronacja Bolesława Śmiałego, która odbyła w krakowskiej katedrze w 1076 roku. Do XII wieku Kraków był centrum intelektualnego i kulturalnego życia kraju. Oprócz tego, że posiadał zasobną bibliotekę, to mieściła się w nim także najlepsza polska uczelnia, szkoła katedralna. Choć Kraków stanowił de facto sieć luźno ze sobą powiązanych osad skupionych wokół Wzgórza Wawelskiego, to jako miasto nabierał coraz większego znaczenia.

Lokacja Krakowa miała miejsce 5 czerwca 1257 roku. Dokonał jej, na prawie magdeburskim, Bolesław Wstydliwy. W tamtym okresie powstał Główny Rynek i narodził się charakterystyczny szachownicowy układ miasta z rozchodzącymi się promieniście ulicami, który inkorporował wcześniejsze zabudowania.

W 1286 roku rozpoczęła się budowa fortyfikacji: fos, murów obronnych, baszt czy też bram wjazdowych. W 1320 roku w Krakowie odbyła się kolejna koronacja polskiego króla, Władysława Łokietka. Była to wyjątkowa uroczystość, która nastąpiła wkrótce po zjednoczeniu Polski.

Bardzo ważny z punktu widzenia Krakowa był okres panowania Kazimierza Wielkiego, które rozpoczęło się 24 kwietnia 1333 roku. Za jego panowania rozbudowano sukiennice, dzięki czemu rozkwitł krakowski handel. Powstały też piękne, gotyckie świątynie i zamek na Wawelu. Ponadto w mieście powstał system wodociągów, łaźni i szpitali. Natomiast 12 maja 1364 roku król ufundował Akademię Krakowską, która z czasem przekształciła się w słynny Uniwersytet Jagielloński.

Wiek XV był początkiem złotego okresu w dziejach Krakowa. Jako siedziba Jagiellonów miasto stało się nie tylko stolicą monarchii, ale także centrum życia kulturalnego i naukowego. W okresie tym w mieście przebywał Wit Stwosz, twórca słynnego witraża w kościele Mariackim. W Krakowie tamtych czasów kształcił się także Mikołaj Kopernik. Pod koniec tego stulecia król Jan Olbracht przesiedlił ludność żydowską do założonego przez Kazimierza Wielkiego miasta Kazimierz. Przełom wieku XV i XVII to szczytowy okres rozwoju Krakowa, gdzie oprócz kultury i nauki kwitł również handel i bogaciła się architektoniczna strona miasta. Włoscy architekci przebudowali wówczas królewską rezydencję na Wawelu, dzięki czemu stała się ona perłą renesansowej architektury. Równie olśniewająca była wzniesiona przez Berrecci’ego kaplica Zygmuntowska znajdująca się przy katedrze. W 1520 roku na katedralnej dzwonnicy zawisł „Zygmunt" - największy dzwon w Polsce, a w 1526 roku król Zygmunt August zamówił we Flandrii słynne arrasy wawelskie projektu Michała Coxiena.

Kres tych złotych wieków Krakowa nadszedł pod koniec XVI wieku, gdy miasto zostało oblężone przez pretendującego do polskiej korony austriackiego księcia Maksymiliana. Była to jedna z przyczyn, dla których w 1609 roku Zygmunt III Waza przeniósł stolicę kraju do Warszawy. Wraz z królem Kraków opuściło wielu możnych mieszkańców. Mimo tego że zarówno królewskie koronacje, jak i pogrzeby wciąż odbywały się w Krakowie, to stanowiły one jedynie wartość symboliczną, a miasto straciło na faktycznym znaczeniu. Ten swoisty upadek miasta pogłębił się jeszcze w wieku XVII i XVIII. W połowie XVII miasto zdobyli Szwedzi. Wraz z ich najazdem zniszczeniu uległy zabytkowe budowle a wiele dzieł sztuki zostało najprawdopodobniej wykradzionych. W kolejnych latach miasto nękali nie tylko Szwedzi, ale także powodzie i epidemie.

Największym ciosem dla miasta był jednak I rozbiór Polski z 1772 roku, w wyniku którego załamała się gospodarka miasta.

W 1794 roku na krakowskim rynku odbyła się insurekcja Tadeusza Kościuszki, który przysięgał walkę o obronę granic i odzyskanie niepodległości. Rok później nastąpił jednak II rozbiór kraju, który przypieczętował kres znaczenia Krakowa.

Trudno jednoznacznie określić wiek XIX w kontekście losów Krakowa. Losy te były bowiem bardzo zmienne. Tylko na początku wieku miasto znalazło się pod dwoma zaborami. Najpierw pod zaborem austriackim, później zaś pod rosyjskim. Z kolei po kongresie wiedeńskim w 1815 roku nastąpił okres dobrej koniunktury gospodarczej, mimo kolejnej zawieruchy politycznej. Okręg krakowski został bowiem przekształcony w Rzeczpospolitą Krakowską, która znalazła się pod nadzorem wszystkich trzech państw zaborczych. Dzięki takiemu rozwojowi wypadków Kraków stał się ośrodkiem działalności patriotycznej i rewolucyjnej. W 1846 roku wybuchło powstanie krakowskie dowodzone przez Dembowskiego i Tyssowskiego, które zostało jednak skutecznie stłumione przez zaborcę. Po upadku powstania Kraków został wcielony do monarchii austriackiej. Kolejne powstanie miało miejsce w roku 1848 podczas „Wiosny Ludów", lecz ono również zostało krwawo stłumione przez Austriaków. Następnie, w odpowiedzi na powstania, władze zdecydowały się stłumić niepodległościowe ruchy poprzez germanizację szkół i urzędów.

Złagodzenie polityki austriackiej wobec Krakowa nastąpiło dopiero w drugiej połowie XIX wieku po klęskach wojennych poniesionych przez zaborcę. Miasto znalazło się w granicach Galicji, dzięki czemu mogło się ono cieszyć dużą autonomią, w ramach której spolonizowano częściowo administrację, szkolnictwo i sądownictwo. Koniec XIX wieku przyniósł także warunki dla rozwoju nauki: prężnie rozwijał się Uniwersytet Jagielloński, a w 1873 roku powstała Akademia Umiejętności - najwyższa instytucja naukowa. Kraków ponownie stał się także znaczącym ośrodkiem kulturalnym, gdzie tworzyli tak znamienici artyści, jak Matejko, Wyspiański, Asnyk, Tetmajer, Rydel czy Boy-Żeleński.

Kraków był jednym z pierwszych polskich miast, które odzyskały wolność po I wojnie światowej. Historyczna chwila nastąpiła 31 października 1918 roku. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wzrosło znaczenie Krakowa dla kraju. Miasto wciąż stanowiło centrum życia kulturalnego i naukowego, a ponadto było zapleczem kadry politycznej, administracyjnej i wojskowej dla odradzającej się Rzeczypospolitej.

Druga wojna światowa przybyła do Krakowa dość szybko, bo już 6 września 1939 roku do miasta wkroczyły wojska niemieckie. Okupant zamknął szkoły i uczelnie wyższe oraz wszystkie placówki kulturalne. Kadra profesorska została aresztowana, a następnie osadzona w obozach koncentracyjnych. W październiku 1939 roku Hitler utworzył Generalną Gubernie, a Kraków stał się jej stolicą. Namiestnikiem Guberni został Hans Frank, którego rządy były niezwykle krwawe i trudne dla mieszkańców miasta. Niemalże codziennością stały się wówczas publiczne egzekucje, które w największym stopniu dotykały Żydów. Ponadto stosowano także wysiedlenia mieszkańców, także Polaków tak, aby miasto mogli zasiedlić Niemcy.

Kres niemieckiej tyranii nastąpił 17 stycznia 1945 roku, kiedy to Armia Czerwona dotarła do Krakowa, a następnego dnia zmusiła Niemców do wycofania się z miasta. Już po kilku dniach od wyzwolenia do miasta przybyli przedstawiciele Rządu Tymczasowego. Rozpoczęła się likwidacja śladów pobytu okupanta, w tym przywracanie polskiego nazewnictwa ulic a także odbudowa zabytków i wskrzeszanie kultury oraz gospodarki. Prawdziwym zamiarem ówczesnych władz było jednak ograniczenie roli inteligencji w Krakowie. Z tego powodu wybudowano Nową Hutę, do której przybywali robotnicy. Na szczęście plan ten się nie powiódł, a Kraków jest obecnie jednym z głównych ośrodków życia kulturalnego i naukowego kraju. Zabytkowa architektura, prężne środowiska artystyczne i naukowe kształtują niepowtarzalny klimat tego wspaniałego miasta.