Awers: obok flagi, po prawej stronie stylizowany wizerunek harcerza i harcerki siedzących przy ognisku. Pomiędzy nimi wizerunek symbolu lilijki harcerskiej ze znakiem Polski Walczącej, na tle stylizowanego fragmentu muru. Pod wizerunkiem harcerza napis: 10 ZŁ. Powyżej stylizowane kontury czterech harcerzy.

Rewers: w środku stylizowane wizerunki Olgi i Andrzeja Małkowskich. Z lewej strony prostopadle napis: MAM SZCZERĄ WOLĘ/CAŁYM ŻYCIEM/PEŁNIĆ SŁUŻBĘ... U góry, z lewej strony, fragment konturu wizerunku Krzyża Harcerskiego.

Korzeni harcerstwa poszukiwać należy w brytyjskim i amerykańskim skautingu, którego pionierami byli, odpowiednio Robert Baden-Powell i Ernest Thompson Seton. Harcerstwo z kolei określa się jako polską wersję skautingu. Niewątpliwie były one wzorowane na tej idei i z początku miało podobny charakter. Jednak z czasem idea skautingu przeniesiona na grunt Polski musiała wszakże zmierzyć się i sprostać wyjątkowym okolicznościom historycznym, zwłaszcza II wojnie światowej. W obliczu działań obronnych w trakcie II wojny harcerstwo stało się siłą wspomagającą zbrojny opór przeciwko Nazistom.

Najbardziej znanym przykładem tej konspiracyjnej drogi była działalność Szarych Szeregów, powołanych dwudziestego siódmego września 1939 roku przez władze naczelne ZHP. Powołane przez ZHP, na wniosek władz wojskowych, oddziały harcerskie miały pełnić służbę medyczno-sanitarną. Ale wychowani w duchu patriotycznego obowiązku harcerze sami nie uciekali przez koniecznością wzięcia udziału w walce.

Właśnie, dzięki swojej bohaterskiej postawie w trakcie wojny harcerze zdobyli sobie szacunek polskiego narodu. Wszakże byli oni nie tylko pomocnikami, asystentami, ale brali udział w walce, na przykład Powstaniu Warszawskim. Ponadto byli oni również inicjatorami brawurowych akcji, w tym upamiętnionej w przekazach historycznych, literackich i filmowych Akcji pod Arsenałem.

Powodem zorganizowania ataku ze strony harcerzy było oczywiście aresztowanie przez Nazistów Jana Bytnara, ps. Rudy. Okupanci bezskutecznie próbowali uzyskać od niego jakiekolwiek informacje na temat grup konspiracyjnych. Dwa dni tortur nie przyniosły jednak rezultatu i po dwóch dniach przetransportowano Bytnara do więzienia na Szucha.

Współtowarzysze Rudego z Szarych Szeregów postanowili odbić przyjaciela podczas transportu z Sucha na Pawiak. Akcja rozpoczęła się 26 marca 1943 roku o godzinie siedemnastej. W jej wyniku uwolniono nie tylko Rudego, ale także dwudziestu pięciu innych więźniów oraz 6 kobiet. Jednak nie obyło się bez strat. Z powodu ran odniesionych podczas starcia z Nazistami zmarli dwaj akowcy, Alek i Buzdygan. Obrażenia Rudego również okazały się śmiertelne.

Mimo zdelegalizowania ZHP w 1949 roku, a także wprowadzenia radzieckich wzorców oraz struktur, harcerskie tradycje konspiratorskie kontynuowano także w okresie stalinizmu, który przypadł na lata 1949 – 1956. Po tym okresie ZHP zostało reaktywowane, a proces ten przebiegał w dniach 4 – 10 grudnia 1956, kiedy to 4 grudnia działalność ZHP reaktywowano na terenie Krakowa, po czym na Krajowym Zjeździe Działaczy Harcerskich przywrócono ta organizacje w dawnym kształcie wraz z tradycjami, mundurami oraz symbolami.

Po burzliwym okresie lat osiemdziesiątych, kiedy to nastąpił zarówno rozłam jak i odrodzenie polskiego harcerstwa, przyszła stabilizacja. Obecnie liczba harcerzy wynosi około 150 000, w porównaniu do 3 mln. w roku 1980, jednak tendencja ta nie jest już tak dynamiczna, jak po przełomie 1989 roku. Niewątpliwie harcerstwo musiało się zmienić w obliczu nowych czasów i nowych wyzwań. Dziś wróciło ono do korzeni skautingu, do idei samokształcenia, odpowiedzialności oraz służbie krajowi i bliźnim.

Źródło: Narodowy Bank Polski, wikipedia