10 zł Historia Monety Polskiej – Brakteat Mieszka III

Leszek Biały prawdopodobnie urodził się w latach 1184-1185 (dokładana data dzienna oraz miejsce urodzenia pozostają nieznane). Był synem Kazimierza II Sprawiedliwego (zwierzchni książę Polski w latach 1191-1194) i Heleny Znojemskiej (z dynastii Przemyślidów). W bardzo młodym wieku stracił ojca, wówczas władzę nad Małopolską i na Mazowszu przejęła regencja, a konkretniej jego matka wespół z biskupem krakowskim Pełką i wojewodą krakowskim, Mikołajem Gryfitą. Po śmierci Kazimierza II Sprawiedliwego możni małopolscy oraz duchowni wybrali na swojego księcia Leszka Białego, który miał zaledwie kilka lat, jednak ten wybór dopełnił niezadowolenia starszych książąt piastowskich, którzy wystąpili w 1195 roku zbrojnie przeciwko Leszkowi i krakowskiemu rycerstwu. Owe niezadowolenie doprowadziło nawet do konfliktu zbrojnego nad rzeką Mozgawą (13 września 1195 rok) w którym udział wzięli „starsi” Piastowie: Mieszko Stary i jego syn Bolesław, Mieszko Plątonogi oraz Jarosław, syn Bolesława Wysokiego. Bitwa zakończyła się klęską „starszych” Piastów, Bolesław poległ, Mieszko Stary został ranny, uciekł więc z pola bitwy. Po czasie udało mu się jednak przekonać Helenę (matkę Leszka Białego), aby oddała mu tron krakowski, który przyrzekł oddać prawowitemu władcy – Leszkowi – gdy ten uzyska odpowiedni wiek. Leszek Biały zdołał odzyskać tron dopiero w 1211 roku. Począwszy od 1202 roku toczyła się zaciekła rywalizacja o objęcie władzy w Krakowie. Na parę lat tron udało się uzyskać Władysławowi Laskonogiemu, synowi Mieszka Starego, a później Mieszkowi Plątonogiemu. Jak przyznają historycy, Leszek Biały miał duże ambicje polityczne – chciał rozszerzyć podległą mu dzielnicę, związać ze sobą ściślej Pomorze Gdańskie oraz uzyskać panowanie w Wielkopolsce. Zwołał w tym celu w 1227 roku spotkanie książąt piastowskich w Gąsawie, na terenie północnej wielkopolski.  Finał spotkania okazał się tragiczny w skutkach dla Leszka Białego – został zamordowany przez niechętnych mu Władysława Odonica i Świętopełka. Pogrzeb zmarłego 24 listopada 1227 roku Leszka Białego, z zachowaniem wszelkich ceremoniałów, odbył się na krakowskim Wawelu.