50 zł Skarby Stanisława Augusta – Kazimierz Wielki

Kazimierz Wielki urodził się 30 kwietnia 1310 roku w Kowalu. Był synem Władysława I Łokietka i Jadwigi Bolesławówny. 16 października 1325 roku poślubił Aldonę, córkę wielkiego księcia litewskiego, Giedymina. Dwa lata przed śmiercią Władysław Łokietek przekazał Kazimierzowi w zarząd Wielkopolskę, Kujawy i ziemię sieradzką. Włączył go również w wyprawy przeciw Krzyżakom i wysuwającym roszczenia do Wielkopolski książętom głogowskim. W 1329 roku powierzył mu nawet misję na dworze węgierskim, ta jednak zakończyła się skandalem towarzyskim (Kazimierz uwiódł jedną z dam dworu – Klarę Zach – córkę węgierskiego dostojnika). Po śmierci ojca został koronowany 2 marca 1333 roku na króla Polski. Warto pamiętać, że był ostatnim królem Polski z rodu Piastów. Gdy Kazimierz Wielki obejmował rządy sytuacja państwa polskiego była bardzo niestabilna, terytorium zajmowało zaledwie 100 tys. km²  i składało się z dwóch prowincji – Małopolski i Wielkopolski, natomiast Kujawy, ziemia dobrzyńska i Pomorze Gdańskie były okupowane przez Krzyżaków. Co warte odnotowania, w oczach międzynarodowej opinii publicznej prawowitym królem Polski był Jan Luksemburski, a nie Kazimierz, którego uważano za króla Krakowa. Obejmując rządy Kazimierz chciał doprowadzić do rozejmu z krzyżakami oraz znormalizować stosunki polsko-czeskie. Obydwie kwestie dyskutowane były na zjazdach w Wyszehradzie, w latach: 1335, 1338, 1339. Za sukces taktyczno-militarny króla uznać należy zajęcie całej Rusi Halickiej oraz części Rusi Włodzimierskiej. Terytorium zajmowane przez Królestwo Polskie za panowania Kazimierza Wielkiego zwiększyło się prawie dwukrotnie w stosunku do wielkości terenu zajmowanego w czasach Władysława Łokietka. Czasy Kazimierza Wielkiego przyniosły rozwój miast już istniejących (przywileje, budowa murów miejskich), lokację nowych miast, budowę kilkudziesięciu zamków (wzrósł poziom obronności kraju), budowę kościołów, ratuszy i innych budynków użyteczności publicznej. Kazimierz Wielki niestety nie doczekał się męskiego potomka z prawego łoża, dlatego zgodnie z wcześniejszymi umowami, prawa do tronu polskiego posiadła dynastia Andegaweńska. Kazimierz zmarł we wrześniu 1370 roku i pochowany został na krakowskim Wawelu z zachowaniem wszelkich należnych ceremoniałów.

projektant: rewers – Anna Wątróbska-Wdowiarska
awers oraz napisy na rewersie – Robert Kotowicz 

producent: Mennica Polska S.A. na zlecenie NBP