20 zł, Jelonek Rogacz (łac. Lucanus cervus)

Powiększ

Kod produktu: PAR_756

Ocena

Napisz opinię

Cena: 1 100,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Metal: Ag 925

Nakład: 15 000 szt.

Opakowanie: Kapsel

Rok emisji: 1997

Średnica monety: 38,61 mm

Stan zachowania: L(menniczy)

Waga monety: 28,28 g

Opis produktu

Rewers: Sylwetka jelonka rogacza na gałązce dębu. U góry półkolem napis: JELONEK ROGACZ - Lucanus cervus.

Awers: Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Pod orłem oznaczenie roku emisji: 1997, poniżej napis: ZŁ 20 ZŁ. Po bokach łap orła wizerunki flagi państwowej. U góry napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lewą łapą orła znak mennicy: m/w.

Projektant: Ewa Tyc-Karpińska / Andrzej Nowakowski

Jelonek rogacz jest jednym z największych chrząszczy w Polsce, należy do rodziny jelonkowatych. Osiąga 6 centymetrów długości, chociaż znajdowano też samce o długości przekraczającej 85 mm przypominające chrząszcze strefy tropikalnej. Jelonek jest gatunkiem znanym ze zmienności kształtów i wymiarów ciała. Nazwa gatunku bierze się od potężnych żuwaczek (występujących jedynie u samców), które kształtem przypominają poroże jelenia. Jelonek jest gatunkiem znanym ze zmienności kształtów i wymiarów ciała. Zamieszkuje środkową i południową Europę oraz południową część Europy północnej, Azję Mniejszą, Iran i Turkiestan. W Polsce jest to gatunek obecnie bardzo rzadki, występujący w 80-250-letnich świetlistych, jednogatunkowych dąbrowach, czasem w lasach liściastych pogórza Roztocza, Gór Świętokrzyskich i Dolnego Śląska. Żywi się głównie sokiem wyciekającym z pni drzew.

Tak jak większość chrząszczy potrafi latać. Rójka trwa od maja do lipca, szczególnie w ciepłe wieczory i przed burzami. Podczas rójki, gdy samce rywalizują o samice, dochodzi do efektownych pomiędzy nimi. Pokonany chrząszcz jest "przerzucany" przez rywala na grzbiet. Samice składają jaja w szyjach korzeniowych pniaków dębowych w szczelinach kory. Larwa ma postać pędraka i żyje w zmurszałym drewnie lub ziemi, żywiąc się szczątkami organicznymi. Czasem podgryza korzonki roślin, ale bez wyrządzania znacznych szkód. Larwa rozwija się przez cztery lata, po czym, w kilka tygodni, przepoczwarza się. W pełni wykształcone chrząszcze pozostają jednak w ziemi aż do następnej wiosny. Jelonek jest od dawna obecny w ludzkiej kulturze. W średniowieczu stanowił źródło wielu zabobonów; jego żuwaczki noszono jako amulety i stosowane jako środek leczniczy w medycynie. Z racji swego niezwykłego wyglądu i rozmiarów jelonek bywał inspiracją dla ludzkiej twórczości. Jego podobizna pojawiła się np. w miniaturach rękopisu Giovannino De Grassiego „Officiolo Visconti” z 1370 roku i w iluminowanym mszale z 1526 roku. Portrety jelonka stworzyli m.in. Albrecht Dürer i Georg Hoefnagel.

Realistyczne wizerunki jelonka spotykane są także w martwych naturach artystów niderlandzkich, m.in. w siedemnastowiecznych dziełach Petera Binoita. Jelonek występuje również w baśniach i literaturze dla dzieci, często jako król owadów lub rycerz. Z powodu długiego czasu rozwoju, wycinania i opryskiwania lasów środkami chemicznymi oraz atrakcyjności dla zbieraczy amatorów jelonek został w Polsce niemal doszczętnie wytępiony. Obecnie jego populację szacuje się na zaledwie 1000 osobników. Gatunek ten jest w Polsce pod ścisłą ochroną. Oprócz zagrożenia ze strony człowieka jelonek ma także wielu naturalnych wrogów: jaja i larwy zagrożone są przez pasożyty i owady. Na dorosłe osobniki polują nietoperze i ptaki, a także ssaki – jeże i gryzonie.