Awers monety: Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach orła oznaczenie roku emisji 19-96, pod orłem napis: ZŁ 10 ZŁ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA poprzedzony oraz zakończony pięcioma perełkami. 

Rewers monety: Popiersie Stanisława Mikołajczyka, z prawej strony na dole kompozycja składająca się z kłosa i koniczynki - symbolu ruchu ludowego. U góry półkolem napis: STANISŁAW MIKOŁAJCZYK 1901-1966. 

Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska / Roussanka Nowakowska 

Stanisław Mikołajczyk urodził się w 1901 roku w Holsterhausen. Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny górniczej. Gdy rodzina Mikołajczyków wróciła do Polski osiedliła się w Strzyżewie. Stanisław Mikołajczyk ukończył tylko szkołę podstawową oraz kurs na Uniwersytecie Ludowym. Kontynuowanie nauki uniemożliwiła mu śmierć ojca, dlatego też swoją pasję do zdobywania wiedzy kontynuował na własną rękę. Wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim, a potem w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. Po demobilizacji zaczął pomagać w gospodarstwie rolnym swoich rodziców w Strzyżewie koło Krotoszyna. Swoją karierę polityczną rozpoczął w 1922 roku, gdy został członkiem w PSL „Piast”. 

Kilka lat później stał się jednym ze współzałożycieli Wielkopolskiego Związku Młodzieży Wiejskiej oraz jego przewodniczącym w latach 1928-1930. Jako polityk i działacz społeczny Mikołajczyk walczył o wychowanie młodzieży chłopskiej, świadomej swych praw oraz obowiązków społecznych i narodowo-państwowych. W 1936 roku Związek wszedł w skład ZMW RP. Mikołajczyk jako współtwórca WZMW został jego wiceprezesem, a po roku prezesem, którą to funkcję sprawował do 1930 roku. W latach 1931-35 był (najmłodszym wówczas) posłem na Sejm. Nawiązał wtedy współpracę z Wincentym Witosem, co ukształtowało jego poglądy polityczne; jako przeciwnika zarówno komunizmu, jak i rządzącej sanacji. W związku z tym utrzymywał kontakty z emigracyjną opozycją pod przewodnictwem Wincentego Witosa i Ignacego Paderewskiego. Został powołany najpierw na członka Rady Naczelnej „Piasta", a następnie, w latach 1933-1939, pełnił funkcję sekretarza Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL. 

Po wybuchu II wojny brał udział w walkach obronnych. Po tym, jak Polska znalazła się w rękach faszystowskich Niemiec i ZSRR, Mikołajczyk uciekł przez Węgry do Francji. Prezydent RP na uchodźstwie powołał go na stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej – organu konsultacyjnego i opiniodawczego prezydenta i rządu RP na uchodźstwie. W rzeczywistości Mikołajczyk kierował Radą, wobec choroby Paderewskiego, który formalnie był jej przewodniczącym. Od roku 1940 do 1943 pełnił funkcję wicepremiera rządu emigracyjnego. Mikołajczyk wyróżnił się jako jeden z najbardziej aktywnych polityków polskiej emigracji, najpierw we Francji, potem w Wielkiej Brytanii. Jeszcze w Paryżu udało mu się doprowadzić do powstania polskiego parlamentu na uchodźstwie, któremu przewodniczył. Później, już w Londynie objął funkcję wicepremiera i tekę ministra spraw wewnętrznych w gabinecie generała Sikorskiego. Po jego śmierci Mikołajczyk przejął stanowisko premiera, które pełnił do 24 listopada 1944 r. Choć w opinii wielu był mniej energicznym premierem niż Sikorski, to potrafił się przeciwstawić sojusznikom Polski, prowadząc jednocześnie negocjacje z Sowietami w sprawie wschodniej granicy Polski. 

Pierwszym ciosem dla jego rządu była konferencja w Teheranie, na której Wielka Trójka zdecydowała się poprzeć pretensje graniczne Sowietów i oprzeć rzeczoną granicę na linii Curzona. Ponadto, pojawiły się problemy wewnętrzne, bowiem na łonie rządu emigracyjnego powstała opozycja. Przeciwko Mikołajczykowi występowały także kręgi wojskowe z generałami Sosnkowskim i Andersem na czele. O postanowieniach konferencji w Teheranie polski rząd dowiedział się dopiero w październiku 1944 roku. Po spotkaniu Churchilla i Stalina, Minister Spraw Zagranicznych ZSRR Mołotow poinformował polskiego premiera o niekorzystnych dla niego decyzjach. Mikołajczyk uznał, że znajduje się w politycznym impasie i z tego powodu, 24 listopada 1944 roku, podał się do dymisji. Jego autorytet w kraju wciąż był niekwestionowany. Ponadto, mimo tego że Mikołajczyk nie pełnił żadnej oficjalnej funkcji państwowej, to odgrywał nadal istotną rolę w polskiej polityce. Dla aliantów był on bardziej wiarygodnym i wygodnym partnerem do rozmów, aniżeli, wrogo do nich ustosunkowany, Arciszewski. W ramach przygotowań do negocjacji z komunistami Mikołajczyka podejmowali Winston Churchill i Anthony Eden. Mikołajczyk otrzymał propozycję objęcia stanowiska premiera nowego rządu, lecz odrzucał on samą myśl porozumienia z obozem sterowanym przez Moskwę. 

Piętnastego kwietnia 1945 roku Mikolajczyk, zgodnie z sugestią Churchilla, postanowił wystosować oświadczenie o uznaniu ustaleń konferencji jałtańskiej. Po kilku dniach potwierdził to na prośbę Stalina, akceptując rozwiązanie z linią Curzona jako wschodnią granicą Polski. W czerwcu zaproszono Mikołajczyka na konferencję moskiewską, na której miano wyłonić Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Dwudziestego szóstego czerwca 1945 roku doszło do chwilowej zgody obozów londyńskiego i lubelskiego. Mikołajczyk jako drugi wicepremier i minister rolnictwa wszedł w skład Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Jako polityk musiał się odżegnywać od jakichkolwiek kontaktów z ugrupowaniami niepodległościowymi, walczącymi zbrojnie przeciwko narzucaniu Polsce systemu komunistycznego. Ostatecznie ludowcy otrzymali cztery z 18 ministerstw. Mikołajczyk zaś kontynuował dawną działalność w PSL, którego prezesem został w 1946 roku. 

Pierwsze wybory w Polsce, które odbyły się 19 stycznia 1947 roku, zostały przez komunistów sfałszowane. Mimo szykan i fałszerstw Mikołajczyk został posłem do Krajowej Rady Narodowej i Sejmu Ustawodawczego. Nie mogąc pogodzić się z fałszowaniem wyborów oraz z terrorem stosowanym wobec PSL, 23 czerwca Mikołajczyk wystąpił na forum sejmowym, gdzie poruszył te kwestie. Niestety jego przemówienie przyczyniło się do nasilenia represji wobec ludowców. Mikołajczyk coraz bardziej obawiał się o swoje życie, dlatego też opuścił Polskę - dzięki pomocy Brytyjczyków i Amerykanów. Trzeciego listopada 1947 roku dotarł do Londynu, gdzie czekało go jednak chłodne przyjęcie. Następnie udał się więc do USA, gdzie działał w międzynarodowym ruchu ludowym, a także na rzecz polskiej niepodległości. Sejm PRL uznał go za zdrajcę i odebrał polskie obywatelstwo. Stanisław Mikołajczyk zmarł 13 grudnia 1966 roku. Jego szczątki spoczęły w Polsce dopiero po transformacji 1989 roku. Pochowano go na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu. 

Źródła: na podstawie tekstu Huberta Kuberskiego