20 zł, Władysław Strzemiński - malarze polscy

Powiększ

Kod produktu: PAR_1137

Ocena

Napisz opinię

Cena: 110,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Data emisji: 07-12-2009

Metal: Ag 925

Nakład: 100 000 szt.

Opakowanie: plastikowy kapsel

Rok emisji: 2009

Średnica monety: moneta prostokątna

Stan zachowania: L(menniczy)

Waga monety: 28,28 g

Opis produktu

Awers monety: Z lewej strony stylizowany wizerunek „Kompozycji unistycznej 13” Władysława Strzemińskiego z 1934 r. U dołu z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Wokół orła napis: 20 ZŁ i po oddzielającej kropce napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2009. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.

Rewers monety: Na tle „Kompozycji przestrzeni” Władysława Strzemińskiego z 1929 r., z lewej strony stylizowany wizerunek profilu Władysława Strzemińskiego, z prawej strony stylizowany wizerunek palety i trzech pędzli. Na palecie farby: czerwona, żółta, zielona i niebieska. Poniżej palety napis: 1893–1952. U góry napis: WŁADYSŁAW STRZEMIŃSKI. U dołu napis: WŁADYSŁAW STRZEMIŃSKI, pisany alfabetem stworzonym przez artystę.

Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska

Władysław Strzemiński urodził się w 1893 roku w Mińsku Białoruskim. Niewiele wiadomo na temat jego dzieciństwa. Wiemy jednak, że w 1913 roku rozpoczął studia wojskowe w Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu, które ukończył rok później.

W czasie I wojny światowej służył jako oficer w oddziale saperów. W 1916 roku został ciężko ranny: stracił rękę, nogę i wzrok w jednym oku. W 1918 roku uczęszczał do Pierwszych Państwowych Wolnych Pracowni w Moskwie, gdzie nawiązał kontakty z Kazimierzem Malewiczem i Władimirem Tatlinem. W 1919 pracował w Oddziale Sztuk Pięknych Ludowego Komisariatu Oświaty w Mińsku. Został także członkiem Moskiewskiego Kolegium do Spraw Sztuki i Przemysłu Artystycznego. W tym samym roku rozpoczął, trwającą rok, współpracę z Gubernialnym Wydziałem Oświaty w Smoleńsku, gdzie razem z żoną, Katarzyna Kobro, prowadził, pracownię artystyczną.

W 1921 roku zamieszkał w Wilnie, gdzie uczył rysunku w ramach Wojskowych Kursów Maturalnych, a potem w gimnazjum. W latach 1922-26 (z przerwami) publikował na łamach „Zwrotnicy”, w której ukazały się np. „Notatki o sztuce rosyjskiej". W 1923 roku był współorganizatorem Wystawy Nowej Sztuki Wilnie, która dała początek polskiemu konstruktywizmowi. W kolejnych latach nauczał rysunku w Szczekocinach i w Brzezinach. Współtworzył również Grupę Kubistów, Konstruktywistów i Suprematystów, tzw. „Blok" oraz ugrupowania kontynuujące jej założenia, takie jak „Praesens” i „a.r.”. W „Bloku” publikował teksty teoretyczne propagujące założenia sztuki awangardowej.

Twórczość Strzemińskiego ukształtowały kubizm, puryzm, neoplastycyzm a przede wszystkim konstruktywizm. Artysta nie zgadzał się jednak z głoszonym przez ten ostatni kierunek hasłem podporządkowania sztuki wymogom społecznej użyteczności. Strzemiński był, bowiem zwolennikiem idei autonomii sztuki, jej prawa do „laboratoryjnej czystości" i artystycznych eksperymentów. Choć akceptował konwergencję sztuki i życia społecznego, to jednak przypisywał sztuce nadrzędną rolę modelującą wobec wszelkich form ludzkiej działalności.

Największy wkład w dzieje światowej awangardy wniosła jego teoria unizmu. Najpierw, w 1927 roku, sformułował ją w odniesieniu do malarstwa, by w następnych latach rozszerzyć jej założenia na architekturę, rzeźbę i sztuki typograficzne. U podstaw unizmu leżał wymóg „jedności dzieła sztuki z miejscem, w jakim powstaje". W przypadku malarstwa odnosiło się to do zaakcentowania pełnej autonomii obrazu wydzielonego z otoczenia i całkowicie zamkniętego w sobie, inherentnego. U podstaw unizmu leżała zasada pełnej jednorodności obrazu zbudowanego na prawach jemu tylko właściwych, działającego jako pozbawiona kontrastów jedność optyczna.

Wyjątki od teorii unizmu Strzemiński stosował w przypadku pejzaży: morskich i łódzkich. Dzieła te były małoformatowymi, intymnymi obrazami olejnymi, które artysta tworzył dla relaksu i własnej przyjemności. Swój wyraz znajdowała w nich analiza praw percepcji wizualnej.

W 1931 artysta przeniósł się do Łodzi, gdzie rozpoczął działalność w Związku Polskich Artystów Plastyków i wydawanego przezeń pisma „Forma”, w którym publikował swoje artykuły dotyczące teorii sztuki, m.in. słynna polemikę z ideą „strefizmu”. Ponadto Strzemiński objął stanowisko kierownika Publicznej Szkoły Dokształcania Zawodowego, gdzie wprowadzał w życie nowatorskie koncepcje druku funkcjonalnego. W 1932 roku otrzymał Nagrodę Artystyczną miasta Łodzi. Rok później współtworzył grupę plastyków nowoczesnych skupiającą różne, awangardowe środowiska.

W latach trzydziestych powstały najbardziej dojrzałe prace Strzemińskiego z dziedziny architektury. Tu, bowiem zasada jednorodności przejawiała się inaczej aniżeli w malarstwie; Strzemiński stosował, opierający się na „złotym podziale”, system proporcji odnoszący się zarówno do wymiarów płótna, jak i do geometrycznych elementów kompozycji. Dzięki temu mógł uzyskać optyczną homogeniczność dzieła.

W czasie okupacji Strzemiński stworzył cykle ekspresyjnych rysunków oddających wojenną gehennę, na przykład „Deportacje”, „Wojnę domową” i ”Twarze". Po wojnie otrzymał on stanowisko wykładowcy w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, której był także współzałożycielem. Warto dodać, że to dzięki jego działaniom w łódzkiej szkole powstał Wydział Plastyki Przestrzennej.

W tym samym 1945 roku Strzemiński przekazał swoją spuściznę artystyczną na rzecz Muzeum Sztuki w Łodzi. W 1948 roku zaprojektował dla łódzkiego muzeum Salę Neoplastyczną, która stanowiła integralną część ekspozycji. W tym samym okresie powstał jego cykl obrazów solarystycznych, zwanych powidokami światła, w których artysta utrwalił wrażenia optyczne powstałe po spojrzeniu na słońce. W 1949 roku Strzemiński tworzył obrazy oraz rysunki, w których próbował stworzyć nową formułę realistycznego obrazowania, będącą połączeniem koncepcji awangardowych z socrealistyczną tematyką.

W 1950 roku Ministerstwo Kultury postanowiło zwolnić Strzemińskiego z pracy w łódzkiej szkole plastycznej, ponieważ nie przestrzegał on doktryny socrealizmu. Z tego samego powodu uniemożliwiano mu podjęcie pracy.

Władysław Strzemiński zmarł, prawdopodobnie z głodu, w 1952 roku w Łodzi. Pochowano go na Cmentarzu Starym. Od 1987 roku Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych (dziś „ASP”) w Łodzi nosi jego imię.

Na podstawie tekstu Ireny Kossowskiej, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, grudzień 2001.