Kategoria: banknoty kolekcjonerskie

Kolejny banknot kolekcjonerski: 20 zł 100. rocznica przyznania Nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curie w dziedzinie chemii

Na stronie przedniej banknotu: wizerunek Marii Skłodowskiej-Curie oraz widok budynku Sorbony w Paryżu. 

Na stronie odwrotnej banknotu: wizerunek medalu wręczanego osobom wyróżnionym Nagrodą Nobla, cytat z wypowiedzi Marii Skłodowskiej-Curie na temat radu oraz widok budynku Instytutu Radowego w Warszawie. Na stronie przedniej banknotu wizerunek Marii Skłodowskiej-Curie oraz widok budynku Sorbony w Paryżu. Na stronie odwrotnej banknotu wizerunek medalu wręczanego osobom wyróżnionym Nagrodą Nobla, cytat z wypowiedzi Marii Skłodowskiej-Curie na temat radu oraz widok budynku Instytutu Radowego w Warszawie. 

Źródło: NBP
 

Życiorys M. Skłodowskiej-Curie

Maria Curie-Skłodowska urodziła się w 1867 roku w Warszawie Jej ojciec Władysław wykładał matematykę i fizykę w gimnazjum, zaś matka Bronisława Boguska była przełożoną szkoły żeńskiej. Maria kształciła się najpierw na pensji prywatnej, a później w warszawskim gimnazjum, które ukończyła z wyróżnieniem w 1883 roku. Gdy rodzina Marii popadła w kłopoty w finansowe, ona podjęła pracę jako nauczycielka. W okresie od 1884 do 1885 roku studiowała na nielegalnym Uniwersytecie Latającym, przygotowując się do podjęcia studiów. W 1890 roku dostała się do Laboratorium Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, gdzie kierownikiem pracowni fizycznej był jej kuzyn Józef Boguski. Tam też opanowała podstawy analizy chemicznej i zetknęła się z pracą naukową i badawczą.

Po roku wyjechała na studia do Paryża, gdzie podjęła studia na Sorbonie. W Paryżu zamieszkała w bardzo skromnych warunkach w dzielnicy Łacińskiej. Po uzyskaniu tytułu Licencjata z fizyki podjęła, w 1893 roku, pracę w laboratorium Lippmana. W kolejnym roku uzyskała Licencjat z matematyki. Poznała wówczas fizyka Pierre'a Curie. Połączyło ich uczucie i wspólne pasje. Maria i Pierre pobrali się w 1895 roku. Małżeństwo to zapoczątkowało współpracę naukową, która miała nabrać światowego znaczenia. W 1898 roku Skłodowska wydała swoją samodzielną pracę pt. „Własności magnetyczne zahartowanej stali”.

Gdy w 1886 roku Henri Becquerel odkrył promieniowanie wysyłane przez sole uranu, podobne do promieniowania rentgenowskiego, jego odkrycie przykuło uwagę Marii. Wkrótce rozpoczęła ona własne badania. Analizowała różne minerały, w tym blendę smolistą, która wykazała większą aktywność niż sole uranu Becquerela. Wszystko stało się jeszcze bardziej zagadkowe, gdy i w inny pierwiastku, w torze, zaobserwowała również właściwości promieniotwórcze.

Odtąd małżonkowie kontynuowali pracę nad tym zagadnieniem. Badając minerały  zawierające tor i uran stwierdzili, że niektóre z nich wykazują większą promieniotwórczość niżby to wynikało z zawartości w nich tych pierwiastków. Wyrazili przypuszczenie, że minerały te zawierają w sobie inne, silniejsze pierwiastki od dotychczas znanych. W 1898 roku Maria opublikowała informacje o wynikach badań. Wraz z Pierr'em zaproponowali, aby odkrytą substancję nazwać „polonem” (Po), a badane przez nich zjawisko określić mianem „promieniotwórczości”.

Tymczasem państwo Curie nie ustawali w próbach wyodrębnienia radu (Ra), nowego pierwiastka. W 1900 roku na Międzynarodowym Kongresie Fizyki Maria i Pierre przedstawili sprawozdanie, w którym opisali swoje dotychczasowe badania. Jesienią tego samego roku Maria rozpoczęła pracę w Wyższej Szkole Normalnej w Sevres, jako pierwsza profesor kobieta. W 1903 uzyskała doktorat i jako pierwsza kobieta otrzymała, wraz z mężem i Becquerelem, nagrodę Nobla za prace nad promieniotwórczością.

W 1904 roku objęła kierownictwo nad laboratorium przy katedrze fizyki na Sorbonie.

W 1906 roku Pierre zginął w nieszczęśliwym wypadku: został stratowany przez konny powóz. Maria objęła katedrę fizyki po mężu a w 1908 roku została profesorem tytularnym. 

W 1910 roku udało jej się otrzymać metaliczny rad.

W listopadzie 1911 roku przyznano jej – ponownie jako pierwszej kobiecie - drugą nagrodę Nobla w dziedzinie chemii, za pracę nad własnościami chemicznymi i fizycznymi polonu i radu oraz za prace dotyczące metod wyodrębniania, oczyszczania i pomiaru aktywności pierwiastków promieniotwórczych.

Po wybuchu I wojny światowej Maria wraz z córką zorganizowały wojskowe ruchome stacje służby rentgenologicznej. W kolejnych latach Maria kontynuowała badania naukowe. W 1921 roku udało się jej wyjechać z córkami do USA, gdzie spotkała się z prezydentem Hardingiem. W czasie tego spotkania amerykańskie kobiety wręczyły jej gram radu zamknięty w złotej szkatułce, do której klucz wręczył jej sam prezydent USA.

Maria nigdy nie zapomniała o Polsce. W 1925 roku przybyła do kraju, aby wziąć udział w poświęceniu kamienia węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie. Wróciła w 1932 roku na otwarcie Instytutu Radowego jej imienia w Warszawie. W 1933 roku prowadziła jeszcze ostatnie wykłady na Sorbonie. W następnym roku pojawiły się wyraźnie objawy białaczki.

Maria Curie-Skłodowska zmarła 4 lipca 1934 roku w sanatorium Salmonelloz w Sabaudii na skutek choroby spowodowanej długoletnią pracą z substancjami promieniotwórczymi. Była ona pierwszą ofiarą radioaktywności. Pochowano ją obok męża w Sceaux pod Paryżem. W 1995 roku ciała obojga małżonków przeniesiono do paryskiego Panteonu.

Maria Curie-Skłodowska otrzymała wiele nagród, honorowych doktoratów i innych wyróżnień. Dzięki jej badaniom możliwe stały się próby zrozumienia budowy materii i odkrycia energii jądrowej.

Źródła:

Władysław Kopaliński, Encyklopedia "drugiej płci".