25 zł, 25 rocznica Powstania Trybunału Konstytucyjnego

Powiększ

Kod produktu: PAR_1181

Ocena

Napisz opinię

Cena: 529,00 zł

Ilość

Dodaj do listy życzeń

Podstawowe parametry:

Metal: Au 900 (złoto)

Nakład: 5000

Opakowanie: Kapsel + etui + certyfikat

Rok emisji: 2010

Średnica monety: 12 mm

Stan zachowania: menniczy

Waga monety: 1 g

Opis produktu

Kategoria: numizmatyka / złote monety

Rys historyczny

Przed II wojną światową nie istniało w Polsce sądownictwo konstytucyjne. Zarówno Konstytucja z 1921 r., tworzona pod silnym wpływem systemu III Republiki Francuskiej, jak i Konstytucja z 1935 r. wykluczały kontrolę ustaw przez sąd powszechny lub sąd administracyjny oraz nie przewidywały powołania sądu konstytucyjnego. Po II wojnie światowej władza państwowa została ujednolicona na wzór radziecki. Mimo to, na początku lat siedemdziesiątych, przedstawiciele środowisk prawnych ogłaszali potrzebę ustanowienia sądownictwa konstytucyjnego. Ich postulaty stały się realne do spełnienia dopiero po przełomie 1980 r., czyli okresie 'Solidarności'.

Prace nad powołaniem do życia Trybunałów Konstytucyjnego oraz Stanu rozpoczęły się w 1981 r. Na mocy nowelizacji konstytucyjnej z 26 marca 1982 roku powołano Trybunał Stanu. Pomysł powołania Trybunału Konstytucyjnego wywołał jednak ostry spór i z tego powodu organ ten powstał dopiero po uchwaleniu ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 roku. Od początku, bowiem wpływowe środowiska przeciwstawiały się tworzeniu sądu konstytucyjnego, nie bez racji postrzegając go jako instytucję niezależną i trudną do politycznego podporządkowania.

W tej sytuacji nie może dziwić, że ustawa o Trybunale Konstytucyjnym będąca wynikiem kompromisu, osiągniętego zresztą z dużym trudem, ograniczała pozycję i kompetencje tegoż organu. Ograniczenie najważniejsze, zapisane już w nowelizacji Konstytucji z 1982 r., polegało na tym, że tylko niektóre orzeczenia Trybunału były ostateczne. Mianowicie, orzeczenia o niekonstytucyjności ustaw podlegały jeszcze rozpatrzeniu przez Sejm, który mógł je odrzucić uchwałą podjętą większością 2/3 głosów. Tym sposobem próbowano utrzymać równowagę miedzy sądownictwem konstytucyjnym a jednolitością władzy państwowej. Efektem takiego rozwiązania stało się uzależnienie decyzji o konstytucyjności ustawy od woli parlamentu, czyli de facto od woli partii komunistycznej. W praktyce jednak Trybunałowi Konstytucyjnemu udało się zyskać stosunkowo niezależną pozycję.

Bardziej dogłębne zmiany były możliwe dopiero po przełomie ustrojowym 1989 roku. Konieczność zachowania Trybunału była wówczas oczywista, tak jak oczywista stała się konieczność umocnienia jego pozycji. Wciąż jednak odrzucanie orzeczeń Trybunału o niekonstytucyjności ustawy leżało w gestii Sejmu, co nie przeszkodziło Trybunałowi w stworzeniu bogatego orzecznictwa i znacznego autorytetu zarówno wśród elit, jak i pośród społeczeństwa. Najbardziej doniosła i znacząca zmiana nastąpiła wraz z wejściem w życie Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. i ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

W świetle Konstytucji z 1997 roku Trybunał Konstytucyjny jest samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu pozostają przy tym poza systemem sądów, tworząc odrębny i samodzielny segment władzy sądowniczej.

Szczególnie istotnym wyróżnikiem pozycji ustrojowej Trybunału Konstytucyjnego jest zasada niezależności, która głosi, że jako organ władzy sądowniczej jest on niezależny od władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej, choć należy zastrzec, że zarówno Sejm, jak i Prezydent dysponują uprawnieniami kreacyjnymi względem Trybunału. Niezawisłość Trybunału Konstytucyjnego gwarantuje niezawisłość jego sędziów; kadencja każdego sędziego trwa 9 lat i przez ten czas nie można go odwołać.

Podstawowym zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest rozstrzyganie o tym, czy normy prawne niższego rzędu są zgodne z normami prawnymi wyższego rzędu, a przede wszystkim z konstytucją, i w miarę potrzeby eliminowanie norm niezgodnych z systemu obowiązującego prawa. Wyłącznym punktem odniesienia dla tych rozstrzygnięć pozostaje konstytucja.